Το σημερινό μας θέμα αφορά τα παραμύθια που διάβαζαν στον Άλμπερτ Αϊνστάιν όταν ήταν παιδί. Μία σχεδόν συναρπαστική Ιστορία για την οποία ο Εκτιμώμενος Χρόνος Ανάγνωσης της είναι τα 3 λεπτά & 23 δευτερόλεπτα.
Γιατί Αϊνστάιν και όχι Μαραντόνα;;;
O πρώτος λόγος που επιλέξαμε να ασχοληθούμε με τα παιδικά αναγνώσματα του Αϊνστάιν είναι πως δεν υπάρχει επαρκής βιβλιογραφία για να διαψεύσει τα ευρήματα μας. Αντιθέτως, υπάρχουν κάποιες ατράνταχτες αποδείξεις για ορισμένα παραμύθια και αρκετά ισχυρές ενδείξεις για κάποια άλλα. Οπότε, ένα το κρατούμενο.
Και πάμε τώρα στον δεύτερο λόγο.
Γιατί λοιπόν επιλέξαμε να ψάξουμε τα παραμύθια που διάβαζαν στον μικρό Άλμπερτ και όχι λόγου χάρη στον Βασιλιά Κάρολο Γ’ όταν ήταν παιδί, ή στον Ντόναλτ Τράμπ, ακόμα και στον πιτσιρικά Μαραντόνα για τον οποίο με ζαλίζει καθημερινά ο γιος μου;
Η απάντηση είναι απλή: Ο Αϊνστάιν έχει πει το διασημότερο ever ρητό για παραμύθια. Ίσως όχι το καλύτερο αλλά σίγουρα, το πιο γνωστό.
Μια φορά κι έναν καιρό, ήταν η e=mc2
Κάποια λοιπόν στιγμή, αρχές του 1900 πρέπει να ήταν, κάπου στις ΗΠΑ, μία μητέρα πλησίασε τον Αϊνστάιν με μία ερώτηση που έμελλε να μείνει στην Ιστορία: “Τι μπορώ να κάνω για να γίνει το παιδί μου πιο έξυπνο;”. Προς μεγάλη της έκπληξη, ο Αϊνστάιν δεν της πρότεινε λίστα με σχολικά βιβλία, ασκήσεις ή σπαζοκεφαλιές.
Αντίθετα, έδωσε μια απλή, βαθιά και σίγουρα απολαυστική απάντηση: “Να του διαβάζετε παραμύθια” της είπε. “Και αν θέλετε να γίνει ακόμα πιο έξυπνο, να του διαβάζετε ακόμα περισσότερα παραμύθια”.
Δυστυχώς, οι ακριβείς λεπτομέρειες αυτής της συνάντησης είναι ασαφείς.
Ορισμένες μάλιστα λιγότερο γνωστές εκδοχές της παραπάνω Ιστορίας υποστηρίζουν ότι η γυναίκα αυτή ήταν undercover δημοσιογράφος, χωρίς παιδί, και πως η συγκεκριμένη ερώτηση έγινε για να σπάσει ο πάγος.
Γιατί όσο και ιδιοφυΐα και να είσαι, διαφορετικά θα μιλήσεις σε μία απελπισμένη μητέρα απ᾽ ότι σε μία έξαλλη δημοσιογράφο η οποία, αν ευσταθούν και οι ημερομηνίες της συνάντησης, το πρώτο που πιθανότατα θα σε ρωτήσει είναι: “Πώς νιώθετε για την εξοπλιστική κούρσα που έχει επιδοθεί ο Κάιζερ Γουλιέλμος B’;;;”.
Σε κάθε περίπτωση, από την παραπάνω στιχομυθία γεννήθηκε η διάσημη πλέον ρήση που θα βρείτε σε όλους τους θησαυρούς ρητών, αποφθεγμάτων και γνωμικών:
“Αν θέλετε το παιδί σας να γίνει έξυπνο, διαβάστε του παραμύθια. Αν θέλετε να γίνει πιο έξυπνο, διαβάστε του περισσότερα παραμύθια”.
Το εντυπωσιακό είναι πως…
Υπάρχει πλέον άφθονο επιστημονικό back up που ενισχύει την παραπάνω άποψη.
Όλες οι έρευνες που το καταδεικνύουν έχουν πραγματοποιηθεί με επιστημονική μεθοδολογία και τα ευρήματα τους δημοσιευτεί σε έγκυρα ιατρικά περιοδικά.
Ωστόσο, αυτές οι έρευνες θα αποτελέσουν υλικό για κάποια μελλοντική μας ανάρτηση και μάλιστα, χωρίς παραπλανητικό τίτλο ώστε να μην μπείτε και τη διαβάσετε, ούτε κατά λάθος.
Και ας πάμε τώρα στα παραμύθια που διάβαζαν στον μικρό Αϊνστάιν
Καταρχάς, η άχρηστη πληροφορία της ημέρας:
Ξέρατε ότι όταν ο Αϊνστάιν ήταν μικρός, οι γονείς του τον φώναζαν χαϊδευτικά “Λίνα”;;; Γύρευε το γιατί. Όσο για τα παραμύθια που μπορεί να του είχαν διαβάσει ως μικρό αγόρι, είναι δύσκολο να πούμε με βεβαιότητα.
Ευτυχώς, η προσωπική του αλληλογραφία αλλά και το ημερολόγιο που κρατούσε απεδείχθησαν δύο καλά μέρη για να ξεκινήσουμε να ενώνουμε τα κομμάτια ενός άγνωστου παζλ.
Αναφέρει λοιπόν σε γράμμα προς τη μητέρα του το 1897, όταν ήταν μόλις 18 ετών, το πασίγνωστο παραμύθι των αδερφών Γκριμ, Ο Πρίγκιπας Βάτραχος. Της γράφει χαρακτηριστικά: “Το παραμύθι για τον βάτραχο που μετατράπηκε σε πρίγκιπα ηχεί ακόμα στο μυαλό μου (…)”.
Και αν ηχούσε ακόμα Ο Πρίγκιπας Βάτραχος, είναι σχεδόν βέβαιο πως ηχούσαν ακόμα και η Σταχτοπούτα, η Κοκκινοσκουφίτσα, οι Χάνσεν και Γκρέτελ, η Ραπουνζέλ καθώς και άλλα αριστουργήματα των αδερφών Γκριμ.
Άλλωστε, τα χρόνια που ο Αϊνστάιν μεγάλωνε, τα παραμύθια των Γκριμ ήταν εξαιρετικά δημοφιλή στη Γερμανία. Η πρώτη τους έκδοση κυκλοφόρησε το 1812 και τα χρόνια που ο Αϊνστάιν ήταν παιδί (γεννήθηκε το 1879) οι Ιστορίες τους ήδη θεωρούνταν αναπόσπαστο μέρος της γερμανικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η δε Κοκκινοσκουφίτσα, ηχούσε μέσα του ακόμα και στην ηλικία των 56, όταν σε κάποια ομιλία αναφέρθηκε στο πασίγνωστο παραμύθι λέγοντας χαρακτηριστικά: “Οι επικίνδυνοι άνθρωποι είναι εκείνοι που δεν πιστεύουν σε τίποτα, που είναι χωρίς δέος, χωρίς ιδανικά, χωρίς αρχές και που είναι σαν τον λύκο της Κοκκινοσκουφίτσας. Είναι αυτοί που, στην εποχή μας, βρίσκονται στις υψηλότερες θέσεις του κράτους”.
Από καταχώρηση στο ημερολόγιο του το 1922, προκύπτει πως είχε διαβάσει και τις “Χίλιες και μία Νύχτες” που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων Ιστορίες όπως ο “Αλαντίν και το μαγικό λυχνάρι”, “Αλί Μπάμπα και οι σαράντα κλέφτες”, “Σεβάχ ο Θαλασσινός” κ.α.
Σε γράμμα προς τον γιο του το 1934, αναφέρει ένα παραμύθι για μία πριγκίπισσα που μετατράπηκε σε ξύλινη κούκλα. Αν και στο γράμμα δεν αναφέρει το όνομα της Ιστορίας, πρόκειται για το πασίγνωστο “O Καρυοθραύστης και ο Βασιλιάς των Ποντικών” του Ερνστ Τέοντορ Αμαντέους Χόφμαν που σε κάποιες παραλλαγές, η Μαίρη μεταμορφώνεται σε ξύλινη κούκλα από τον Βασιλιά των Ποντικών.
Σε επιστολή προς φίλο το το 1917, ο Αϊνστάιν αναφέρει ότι διάβασε ένα ρωσικό παραμύθι στους γιους του, το οποίο περιγράφει ως “πολύ αστείο και χαριτωμένο”. Αν και δεν αναφέρει τον συγκεκριμένο τίτλο, είναι εξαιρετικά πιθανό το παραμύθι να ήταν ένα από τα πολλά που συνέλεξε ο Ρώσος λαογράφος Αλεξάντερ Αφανάσιεφ, ο οποίος συχνά αναφέρεται ως ο Ρώσος αντίστοιχος των αδελφών Γκριμ. Τα δε βιβλία του ήταν εξαιρετικά διαδεδομένα και δημοφιλή στη Γερμανία την εποχή που ο Αϊστάιν ήταν μικρός.
Τα παραμύθια του Αφανάσιεφ συχνά περιέχουν μαγικά στοιχεία, όπως μάγισσες, ζώα που μιλάνε και υπερφυσικά γεγονότα καθώς και την Ιστορία της “Baba Yaga” την οποία έχουν ανακαλύψει μέχρι και στο Tik Tok και ανεβάζουν… βίντεο της τα οποία πάντα συνοδεύονται με την ίδια ανατριχιαστική μουσική.
Τα εβραϊκά παραμύθια
Εκτός από τα γερμανικά παραμύθια, η οικογένεια του Αϊνστάιν ήταν εβραϊκής κληρονομιάς και ο ίδιος, περήφανος για αυτό κάνοντας στη ζωή του πολλές αναφορές στην εβραϊκή λαογραφία.
Τη δε εποχή που μεγάλωνε, στη Γερμανία, υπήρχαν πολλά εβραϊκά παραμύθια που περιλάμβαναν μαγικά ή φανταστικά στοιχεία, όπως Ιστορίες για γκόλεμ ή σοφούς ραβίνους που μπορούσαν να κάνουν θαύματα.
Μερικές από αυτές τις Ιστορίες της είχε αναφέρει σε αλληλογραφία προς συναδέλφους και φίλους του.
Επίλογος
Όπως λοιπόν φαίνεται, το λαμπρό μυαλό του Αϊνστάιν δεν έμεινε ασυγκίνητο από τις Ιστορίες που όλοι αγαπήσαμε. Από τους μαγικούς κόσμους των αδερφών Γκριμ μέχρι τις εξωτικές Χίλιες και μία Νύχτες, οι παιδικές αναγνωστικές συνήθειες του Αϊνστάιν αποκαλύπτουν μια παιχνιδιάρικη, ευφάνταστη αλλά και άγνωστη πλευρά του. Γιατί ακόμη και οι πιο λαμπροί επιστήμονες, χρειάζονται λίγη μαγεία και φαντασία στη ζωή τους.
Άλλωστε, όταν η μητέρα -ή undercover δημοσιογράφος- ρώτησε τον Αϊστάιν “γιατί παραμύθια, τι θα προσφέρουν στο παιδί μου και πώς θα το κάνουν πιο έξυπνο;” η απάντηση του ήταν: “Η φαντασία είναι πιο σημαντική από τη γνώση. Γιατί η γνώση είναι περιορισμένη, ενώ η φαντασία αγκαλιάζει ολόκληρο τον κόσμο, διεγείροντας την πρόοδο, γεννώντας την εξέλιξη.”
Οπότε, ποιος ξέρει, ίσως η αγάπη του Αϊνστάιν για τα παραμύθια να ήταν ένα από τα μυστικά συστατικά που τον βοήθησαν να ξεκλειδώσει τα μυστήρια του σύμπαντος. Ή ίσως απλώς του άρεσαν οι Ιστορίες με ζώα που μιλάνε, μάγισσες, ιπτάμενα χαλιά και άλλα ξακουστά…
